«Επισκεψασθε…..ανδρας….
πληρεις Πνευματος Αγιου και σοφιας,
ους καταστησομεν επι της χρειας ταυτης»
Η πρώτη Εκκλησία αναγκάστηκε από πολύ νωρίς να ασχοληθεί με ζητήματα κοινωνικής Πρόνοιας. Τα ζητήματα αυτά δημιουργήθηκαν « κατά την καθημερινή περίθαλψη και τη διανομή τροφίμων στις χήρες » και τα φτωχά μέλη της κοινότητας. Οι Απόστολοι πληροφορήθηκαν σύντομα τα παράπονα των αδικουμένων χριστιανών και έδωσαν άμεση λύση στο πρόβλημα. Η λύση αυτή, που αναφέρεται στο σημερινό ανάγνωσμα των Πράξεων, είναι καθοδηγητική και για το σύγχρονο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας.
Ας μελετήσουμε όμως προσεκτικότερα την περικοπή.
Οι προϋποθέσεις
Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι Άγιοι Απόστολοι προκειμένου να αντιμετωπίσουν το κοινωνικό ζήτημα της πρώτης χριστιανικής κοινότητας πρόσεξαν πρώτα τις προϋποθέσεις. Για να γίνει κοινωνικό έργο από την Εκκλησία, είπαν, χρειάζονται πρώτα άνθρωποι αφοσιωμένοι στην υπηρεσία αυτή και μάλιστα άνδρες άγιοι και συνετοί. Αυτοί θα αναλάβουν την εκκλησιαστική κοινωνική υπηρεσία και όχι εμείς. « Διότι δεν μας φαίνεται σωστό εμείς οι απόστολοι να εγκαταλείψουμε το κήρυγμα του Λόγου του Θεού και να ασχοληθούμε με την καθημερινή κοινωνική υπηρεσία και τα προβλήματα της ».
Στις ίδιες προϋποθέσεις πρέπει να στηρίζεται και ένα έργο κοινωνικής Πρόνοιας της Εκκλησίας σήμερα : σε συνετούς και αγίους ανθρώπους, αφοσιωμένους στην Εκκλησία. Το ανθρώπινο αυτό στοιχείο άλλωστε διακρίνει το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας από τις κοινωνικές υπηρεσίες οποιουδήποτε άλλου Οργανισμού. Γιατί, « πρόνοια » κάνουν σήμερα πολλοί και διάφοροι. Και όλοι προσπαθούν να ικανοποιήσουν υλικές ανάγκες και προβλήματα των ανθρώπων. Η Εκκλησία όμως δεν κάνει απλώς ένα κοινωνικό έργο, αλλά χριστιανική πρόνοια, που ασκείται από εμπνευσμένους ανθρώπους, από ανθρώπους αγάπης. Η διαφορά λοιπόν με τους άλλους οργανισμούς υπάρχει στα πρόσωπα και τον τρόπο, με τον οποίο η Εκκλησία κάνει το προνοιακό της έργο.
Οι κοινωνικοί εργάτες της Εκκλησίας ,επομένως πρέπει να είναι αφοσιωμένοι άνθρωποι, καλοί χριστιανοί, συνετοί άνδρες και σοφές γυναίκες. Μόνο σε αυτούς μπορεί να στηριχθεί ένας ιερέας ή επίσκοπος για τη σύσταση ενός Ιδρύματος, για την οργάνωση μιας κοινωνικής προσπάθειας. Χωρίς τέτοιους ανθρώπους, η Εκκλησία μεταβάλλεται σε μία από τις δημόσιες υπηρεσίες που κάνει κοινωνικό έργο με « υπαλληλικό » πνεύμα και όχι με το πνεύμα της αγάπης του Θεού.
Λειτούργημα της Εκκλησίας
Είναι ακόμη χαρακτηριστικό, ότι οι Άγιοι Απόστολοι τους ανθρώπους που η εκκλησιαστική κοινότητα διάλεξε για το έργο της κοινωνικής Πρόνοιας , τους καθιέρωσαν στο έργο αυτό, χειροτονώντας τους σε διακόνους της Εκκλησίας. Όπως σημειώνει στη συνέχεια η περικοπή των Πράξεων, τους επτά άνδρες που εξέλεξε η κοινότητα, « τους παρουσίασαν μπροστά στους Αποστόλους και εκείνοι, αφού προσευχήθηκαν, έβαλαν τα χέρια τους επάνω τους » και τους μετέδωσαν τη θεία χάρη για το έργο της κοινωνικής διακονίας τους.
Να λοιπόν ,και ένα άλλο βασικό στοιχείο για την πρόνοια της Εκκλησίας. Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας πρέπει να είναι λειτούργημα της Εκκλησίας. Το λειτούργημα αυτό θα το επιτελούν άνθρωποι, που θα έχουν ειδική χειροτονία ή χειροθεσία, θα είναι δηλαδή διάκονοι ή διακόνισσες, κατά το υπόδειγμα της αρχαίας Εκκλησίας.
Η Εκκλησία το κοινωνικό έργο δεν το βλέπει έξω από τον οργανισμό της και τη λειτουργία της. Μια ψυχοσωματική διακονία του ανθρώπου, η διακονία της αγάπης, είναι ένα από τα βασικά και είναι το ουσιαστικό της έργο. Ο ίδιος ο Κύριος, το έργο της ιάσεως και της θεραπείας των πασχόντων το είχε ενσωματωμένο μέσα σε όλο το σωτηριώδες έργο του. Γι αυτό και η Εκκλησία το έργο της αγάπης, το έχει ενσωματωμένο στον οργανισμό της, είναι « σαρξ εκ της σαρκός της ». Το εντάσσει μέσα σε ολόκληρο το ποιμαντικό της πρόγραμμα ,για την αντιμετώπιση των υλικών και πνευματικών αναγκών των ανθρώπων.
Από το άλλο μέρος, για να διατηρηθεί και να αυξηθεί ένα κοινωνικό έργο στην Εκκλησία, χρειάζεται ζωντανό και αφυπνιστικό κήρυγμα του θείου Λόγου. ΟΙ Απόστολοι το λειτούργημα αυτό το κράτησαν για τον εαυτό τους. Οι διάκονοι ,διακονούσαν στο κοινωνικό έργο και οι απόστολοι κήρυτταν το λόγο του Θεού! Με το θεόπνευστο κήρυγμα τους ,άνοιγαν τις καρδιές και τα χρηματοκιβώτια των πλουσίων , ενέπνεαν νέους και νέες για να αφοσιωθούν σε έργα κοινωνικής αγάπης και με το προσωπικό τους παράδειγμα λιτότητας και φτώχειας ενίσχυαν την όλη κοινωνική προσπάθεια της Εκκλησίας.
Μέσα στα πλαίσια αυτά μπορούμε όλοι μας, κλήρος και λαός, να βοηθήσουμε για να γίνει ένα σοβαρό κοινωνικό έργο της Εκκλησίας μας στη σύγχρονη εποχή.
Ο ιερός Χρυσόστομος σχολιάζοντας τη σημερινή αποστολική περικοπή γράφει « δημιουργήθηκε γογγυσμός, ανάμεσα στους πιστούς, επειδή παραγκωνίζονταν στην καθημερινή διακονία οι χήρες των Χριστιανών εκείνων που ήταν πρώτα ειδωλολάτρες. Επομένως υπήρχε καθημερινή διακονία για τις χήρες. Προσέξτε, λοιπόν, πως δεν την ονομάζει ελεημοσύνη, αλλά διακονία ,και έτσι επαινεί και εκείνους που δίνουν και εκείνους που παίρνουν. Η αταξία αυτή δεν οφειλόταν σε κακία , αλλά σε ραθυμία. Για το λόγο αυτό ξεχωρίζει το κακό αυτό ο ευαγγελιστής Λουκάς,( δεν είναι βέβαια η ραθυμία μικρό κακό), για να το διορθώσει. Βλέπεις, λοιπόν, πως από την αρχή ταλαιπωρούσαν την Εκκλησία διάφορα δεινά όχι μόνο από έξω, αλλά και από μέσα. Εσύ ο αναγνώστης, μάθε όχι μόνο ότι διορθώθηκε η αταξία, αλλά και ότι είναι μεγάλο κακό.
