Κήρυγμα

Πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ ἑορτῆς Ἁγίου Πνεύματος

Ἱερός Ναός Ἁγίας Τριάδος Βύρωνος (08.06.2025)

«Δοξάζω τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ τήν δύναμιν καί Πνεύματος Ἁγίου ὑμνῶ τήν ἐξουσίαν, ἀδιαίρετον, ἄκτιστον Θεότητα, τήν Τριάδα ὁμοούσιον, βασιλεύουσαν εἰς αἰώνα αἰῶνος».

Σεβασμιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα !

Μᾶς ἀξιώνει καὶ φέτος μὲ τὶς θεοποιηθείς εὐχές Σας ὁ Πανάγαθος Θεὸς νὰ ἑορτάσουμε τὴν Πεντηκοστὴ, τὴν γενέθλιο ἡμέρα τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλὰ καὶ τῆς ζωῆς μας καὶ νὰ προσκυνήσουμε τὸ Πανάγιο Πνεῦμα τὸ ὁποῖο ἐπιφοιτᾶ στὶς ψυχὲς ὅλων μας καὶ μᾶς ἀναζωογονεῖ καὶ ἀναζωπυρώνει τὸ χάρισμα.

α. Σ᾽ ἕνα  ἀπό τά τροπάρια τῆς σημερινῆς μεγάλης ἑορτῆς, ἡ Πεντηκοστή ὀνομάζεται «προθεσμία ἐπαγγελίας». Ὁ λόγος θέλει νά πῇ πώς ἡ ἡμέρα αὐτή εἶναι ἐκείνη, γιά τὴν ὁποία εἶπε ὁ θεῖος Διδάσκαλος στούς μαθητές του, ὅταν τούς ἔδινε τήν ὑπόσχεση πῶς θά τούς ἔστελνε τόν ΠαράἈλητο. Πραγματικά, στή μεγάλη καί τελευταία ὁμιλία του πρός τούς Ἀποστόλους μετά τό μυστικό δεῖπνο, ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός μίλησε μᾶλλον ἀόριστα καί τούς εἶπε γιά «ἄλλον» παράκλητο, δηλαδή συνήγορο καί παρηγοριά τους, πού θά ἐρχότανε στή θέση του, γιά νά μένη μαζί τους, δηλαδή στήν Ἐκκλησία, γιά πάντα. Δέν παράλειψε τότε νά τούς πῆ πώς ὁ παράκλητος, σταλμένος ἀπό αὐτόν, θά ἐρχόταν ἀπό τόν Πατέρα καί θά ἦταν τό Πνεῦμα τῆς ἀλήθειας, τό Ἅγιο Πνεῦμα.

β. Μετά τήν Ἀνάσταση καί λίγο πρίν ἀπό τὴν Ἀνάληψη, πιό καθαρά τώρα καί συγκεκριμένα, μίλησε πάλι γιά τὴν ἐπαγγελία τοῦ Πατρός καί εἶπε πρός τούς μαθητές· «Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω τήν ἐπαγγελίαν τοῦ Πατρός μου ἐφ᾽ ὑμᾶς· ὑμεῖς δέ καθίσατε ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλήμ, ἕως οὗ ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ ὕψους». Καί πρόσθεσε, ὁρίζοντας μέ περισσότερη ἀκρίβεια τό χρόνο πού θά γινότανε αὐτό πού τούς ἔλεγε· «οὐ μετά πολλάς ταύτας ἡμέρας». Σήμερα λοιπόν εἶναι ἡ ἡμέρα, πού συμπληρώθηκε ἡ προθεσμία καί ἐκπληρώθηκε ἡ ἐπαγγελία τοῦ Πατρός. Ἦρθε ὁ Παράκλητος, τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα καί πέμπεται ἀπό τόν Υἱό, τό πνεῦμα τῆς ἀλήθειας, πού χορηγεῖ τά πάντα, καθώς ἀκοῦμε στό τροπάριο τῆς σημερινῆς ἑορτῆς.

γ. Νά πῶς ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων παραδίδει τόν ἐρχομό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «Ὅταν συμπληρώνονταν πενήντα ἡμέρες μετά τήν ἀνάσταση καί οἱ ἀπόστολοι ἧσαν ὅλοι συναγμένοι, μέ μιά σκέψη καί μέ μιά καρδιά, ξαφνικά ἀκούστηκε ἀπό τόν οὐρανό ἕνας ἦχος, σάν καί νά φυσοῦσε δυνατός ἀέρας, καί γέμισε ὅλο τό σπίτι πού κάθονταν οἱ Ἀπόστολοι. Καί εἶδαν νά μοιράζωνται γλῶσσες σάν ἀπό φωτιά, καί μία-μία κάθισε ἀπάνω στόν καθέναν ἀπ᾽ αὐτούς· καί γέμισαν ὅλοι ἀπό Ἅγιο Πνεῦμα κι ἄρχισαν νά μιλᾶνε διάφορες γλῶσσες...».

Αὐτή εἶναι ἡ μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας, πού μᾶς μιλάει γιά τό γεγονός τῆς Πεντηκοστῆς, δηλαδή γιά τόν ἐρχομό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

δ. Ὁ ἐρχομός καί ἡ ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔγινε καθώς περιγράφεται στό ἱερό κείμενο. Θά πρέπει ὅμως νά προσέξουμε σέ δυό σημεῖα, πού καί τά δυό θέλουνε νά μᾶς ποῦν τό ἴδιο πρᾶγμα. Στό ἕνα τό ἱερό κείμενο λέει ὅτι ξαφνικά ἀκούστηκε ἕνας ἦχος ἀπό τόν οὐρανό, «ὥσπερ φερομένης βιαίας πνοῆς». Καί στό ἄλλο ὅτι φάνηκαν νά μοιράζωνται ἀπάνω στόν καθέναν ἀπό τούς Ἀποστόλους «γλῶσσαι ὡσεί πυρός». Αὐτό τό «ὥσπερ» καί αὐτό τό «ὡσεί» θέλουνε νά μᾶς ποῦν πώς ὁ ἐρχομός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος συνωδεύτηκε μέ κάποια περιστατικά, ἔτσι πού νά μποροῦν οἱ ἄνθρωποι νά τά ἀκούσουν μέ τά ἀφτιά τους καί νά τά δοῦν μέ τά μάτια τους.

ε. Τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ὁ Θεός καί, σάν Θεό, δέν μποροῦν οἱ ἄνθρωποι νά τόν ἀκούσουν καί νά τόν δοῦν μέ φυσικό τρόπο·  οὔτε μέ τά ἀφτιά οὔτε μέ τά μάτια. Ὅταν λοιπόν ἀποκαλύπτεται καί, φανερώνεται σ᾽ ἐμᾶς, ὁ Θεός παίρνει μορφή, ἀκούεται σάν βίαιη πνοή ἀνέμου καί φαίνεταν σάν πύρινες γλῶσσες. Βάζει λοιπόν ἡ θεία Γραφή τό «ὡσεί» καί τό «ὥπερ», «ἵνα μηδέν αἰσθητόν ὑποπτεύσῃς τοῦ Πνεύματος», καθώς ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος· γιά νά μή μᾶς περάση ἀπό τό νοῦ πώς τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἕνας ἀέρας ἤ μιά πύρινη γλώσσα. Ἀκούστηκε σάν δυνατός ἀέρας καί φάνηκε σάν πύρινη γλώσσα, μά δέν ἦταν οὔτε φυσικός ἀέρας οὔτε φυσική φωτιά. Ὁ ἀέρας κι ἡ φωτιά εἶναι πράγματα ὑλικά, ἀλλά τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ὁ Θεός, παραπάνω κι ἔξω ἀπό τόν ὑλικό κόσμο. Τό Θεό στήν οὐσία του δέν τόν εἶδε καί δέν τόν ξέρει κανείς καί, καθώς λέγεται στούς ἱερούς ὕμνους τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, εἶναι «ἀπρόσιτος» καί «τῇ οὐσίᾳ ἀναφής», δηλαδή ἀπλησίαστος καί ἄπιαστος μέ φυσικό τρόπο· φυσικός τρόπος δέν εἶναι μόνο οἱ αἰσθήσεις, ἀλλά καί ὁ λογισμός τοῦ ἀνθρώπου. Βλέπομε ὅμως τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, πού καί ἐκεῖνες, καθώς οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας διδάσκουν, εἶναι ἄκτιστες ἐνέργειες, δηλαδή ὑπερφυσικές φαίνονται γιά φυσικές, σάν βίαιη πνοή ἀνέμου καί σάν πύρινες γλῶσσες, ἀλλά δέν εἶναι. Εἶναι ἕνας ἦχος «ὥσπερ φερομένης βιαίας πνοῆς» καί εἶναι «γλῶσσαι ὡσεί πυρός». Τό ἴδιο πρέπει νά θυμηθοῦμε πῶς ἔγινε, ὅταν ὁ Ἰησοῦς Χριστός βαπτίσθηκε ἀπό τόν προφήτη Ἰωάννη στόν Ἰορδάνη ποταμό· τότε εἶδαν οἱ ἄνθρωποι τό Ἅγιο Πνεῦμα «ὡσεί περιστεράν ἐρχόμενον ἐπ᾽ αὐτόν».

στ. Καθώς ἀκούσαμε σήμερα στό Εὐαγγέλιο, ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶπε: «Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ... ποταμοί ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος»· ὅποιος πιστεύει σέ μένα... ποταμοί ζωντανοῦ νεροῦ θά τρέξουν ἀπό τὴν καρδιά του. Καί ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, πού μᾶς παραδίδει αὐτόν τό λόγο, προσθέτει καί ἐξηγεῖ·  «Τοῦτο δέ εἶπε περί τοῦ Πνεύματος οὗ ἔμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύσοντες εἰς αὐτόν». Τό εἶπε αὐτό γιά τό Πνεῦμα πού θά ἔπαιρναν ἐκεῖνοι πού θά πίστευαν σ᾽ αὐτόν. Σήμερα, τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, ἐκπληρώθηκε ὁ λόγος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Σάν φωτιά ἦρθε στούς Ἀποστόλους τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ποταμός ξεχύθηκε ἀπό τό στόμα τους ὁ λόγος καί κήρυτταν «τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ», Ποταμοί ἀναβλύζουν τά ρεῖθρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κι ἀρδεύουν καί ζωογονοῦν ὅλη τήν κτίση, καθώς τό ψάλλομε στό γνωστό τροπάριο- «Ἁγίῳ Πνεύματι ἀναβλύζει, τά τῆς χάριτος ῥεῖθρα ἀρδεύοντα ἅπασαν τήν κτίσιν πρός ζωογονίαν».

δ. Ὅταν μέ τό ἅγιο Βάπτισμα γινώμαστε παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, τότε καί σφραγιζόμαστε μέ τή σφραγίδα τῆς δωρεᾶς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Παίρνομε τό σημάδι πώς εἴμαστε χριστιανοί, πώς μέσα μας ἔχομε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖνο εἶναι ἡ δροσιά, πού ποτίζει τήν ψυχή μας· ἐκεῖνο εἶναι ἡ φωτιά, πού μᾶς καθαρίζει τή συνείδηση· ἐκεῖνο εἶναι τό φῶς, πού μᾶς φωτίζει τό λογισμό. Μά δέν εἶναι τρόπος γιά νά ποῦμε γιά ὅλες τίς δωρεές καί τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος... Ὁ ἀπόστολος Παῦλος δέ μια του ἐπιστολή γράφει γιά ἐννέα ἀρετές τοῦ χριστιανοῦ ἀνθρώπου, πού τίς γεννάει μέσα μας τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἡ ἀγάπῃ, ἡ χαρά καί ἡ εἰρήνη·  ἡ μακροθυμία, ἡ τιμιότητα κι ἡ καλωσύνη· ἡ πίστη, ἡ πραότητα κι ἡ ἐγκράτεια εἶναι ὁ ἐννεάριθμος καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐννιά κλωνάρια ἁγιωσύνης, πού φυτρώνουν ἀπό μιά ρίζα. Καθώς ἄφθονο τό νερό ξεχύνεται ἀπό τίς πηγές καί ποτίζει τό πρόσωπο τῆς γῆς, ἔτσι σάν ποταμός ξεχύνεται τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ζωογονεῖ, τὴν Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία, καθώς γράφει ὁ Ἀπόστολος, εἶναι τό «γεώργιον» δηλαδή τό χωράφι τοῦ Θεοῦ, πού ἀρδεύει τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καθώς τό ψάλλομε σήμερα, τό Ἅγιο Πνεῦμα «ὅλον συγκροτεῖ τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας», πού εἶναι θεσμός ἱερωσύνης. Γιατί ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἱερωσύνη· ὅλα στήν Ἐκκλησία εἶναι ἱερωσύνη. «Βασίλειο ἱεράτευμα» εἶναι ἡ Ἐκκλησία, καθώς γράφει ὁ Ἀπόστολος, δηλαδή ἕνα βασίλειο, στό ὁποῖο ὅλοι εἴμαστε ἱερεῖς, σφραγισμένοι μέ τή σφραγίδα καί τό σημάδι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος·  μετά τή βάπτιση ὁ λειτουργός ἱερέας μᾶς σφραγίζει καί λέει «Σφραγίς δωρεᾶς Πνεύματος Ἁγίου. ᾿Αμήν».

η. Ἄλλος πνευματικός θεσμός δέν ὑπάρχει ἔξω ἀπό τὴν Ἐκκλησία, κι ἄς λέγωνται πολλοί θεσμοί πνευματικοί. Πολλοί ἄνθρωποι, πολλές δραστηριότητες, πολλοί θεσμοί λέγονται πνευματικοί, μά στ᾿ ἀλήθεια ἕνας πνευματικός θεσμός ὑπάρχει· ἡ Ἐκκλησία. Ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία εἶναι τό πνεῦμα τῇ πλάνης, «ὁ καλούμενος διάβολος καί ὁ σατανᾶς, ὁ πλανῶν τήν οἰκουμένην ὅλην», καθώς εἶναι γραμμένο στήν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη, καί καθώς πάλι ὁ ἴδιος Εὐαγγελιστής γράφει, ὅτι ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία «ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται». Κι αὐτή εἶναι ἡ εὐθύνη τῶν ἀνθρώπων, πού λένε πώς εἶναι καί θέλουν νά εἶναι ἡ Ἐκκλησία·  μήπως ἀπό ἀπροσεξία μας καί πλανεμένη γνώμη ἀνοίγομε τίς θύρες καί βάζομε μέσα στήν Ἐκκλησία καί στη ζωή μας τό πνεῦμα τοῦ κόσμου. Ἡ Ἐκκλησία, ξεκινώντας ἀπό τήν κοινωνία τῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος καί ἀπό τήν οὐράνια πολιτεία τῶν ᾿Αγγέλων καί τῶν Ἁγίων, κατεβαίνει καί εἶναι μέσα στόν κόσμο ἡ ἀδελφότητα τῶν χριστιανῶν, ἐκείνων πού ἔχουν «τήν σφραγῖδα τοῦ Θεοῦ ἐπί τῶν μετώπων». Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μέσα στόν κόσμο, μά ὁ κόσμος μέ κανέναν τρόπο δέν μπορεῖ νά εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία. Ὁ πνευματιμός θεσμός τῆς Ἐκκλησίας μέσα στόν κόσμο προσλαμβάνει καί μεταμορφώνει τόν κόσμο·  μά ὁ κόσμος μπαίνοντας μέσα στήν Ἐκκλησία δέν ἔχει νά τῆς προσφέρη παρά τό πνεῦμα τῆς πλάνης καί τό φρόνημα τῆς σαρκός.

θ. Ὅταν λέμε πώς ἡ Ἐκκλησία εἶναι θεσμός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μέ ἄλλη ἔκφραση ἐννοοῦμε πώς ἡ Ἐκκλησία εἶναι θεσμός θεοκίνητος. Ὅ,τι γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία καί δέν γίνεται τίποτα χωρίς τά χέρια καί πάντως χωρίς τήν παρουσία ἤ τή γνώμη τῶν ἱερέων, γίνεται μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅπου δέν εἶναι ἱερέας, ὅπου δέν εἶναι ἁγία Τράπεζα, ὅπου δέν εἶναι ἐπιτραχήλιο καί εὐλογία, ἔχομε ὅ,τιδήποτε ἄλλο, ἀλλά δέν ἔχομε Ἐκκλησία. Τήν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «οὗ εἰσι δύο ἤ τρεῖς συνηγμένοι» καί τήν βεβαιότητα ὅτι ἡ σύναξη αὐτή εἶναι «ἐν τῷ ὀνόματι» τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τά ἐξασφαλίζει μόνο ἡ παρουσία ἤ ἡ γνώμη τοῦ ἱερέως. Τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἦρθε σάν φωτιά ἀπό τόν οὐρανό τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, αὐτό καίει καί καθαρίζει, φωτίζει καί στηρίζει, ἀναγεννᾶ καί σώζει. Τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἐμπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα καί πέμπεται στόν κόσμο ἀπό τόν Υἱό, σάν ἡ ψυχή στόν ἄνθρωπο, εἶναι ἡ ψυχή καί ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἡ πηγή τῆς ἁγιωσύνης, ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ μέσα στήν Ἐκκλησία κι ἀπάνω ἀπό τόν κόσμο, σάν τότε στή δημιουργία, ὅπου ἡ γῆ ἦταν ἀόρατη καί ἀκατασκεύαστη «καί σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καί πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος». Πάνω ἀπό τόν ἀνήλιαγο καί σκοτεινό κόσμο, ὅπως τότε, ἔτσι καί τώρα ἁπλώνεται τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.

ι. Ἀλλά πιό κοντά καί πιό προσωπικά, παράκλητος καί παρηγοριά μας, τό Ἅγιο Πνεῦμα μένει μέσα στήν Ἐκκλησία καί εἶναι «τό τῆς ἀληθείας Πνεῦμα, τό τῆς υἱοθεσίας χάρισμα, ὁ ἀρραβών τῆς μελλούσης κληρονομίας, ἡ ἀπαρχή τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, ἡ ζωοποιός δύναμις, ἡ πηγή τοῦ ἁγιασμοῦ». Ἐπαναλαμβάνομε στή μυσταγωγική τους ἱερότητα καί γλώσσα τά λόγια αὐτά τῆς θείας Λειτουργίας, πού εἶναι ἡ μυστική πραγματικότητα τῆς πίστεώς μας.

Σεβασμιώτατε θά ἤθελα νά μοῦ ἐπιτρέψετε καί νά μοῦ δώσετε τήν εὐλογία νά κλείσω τά κήρυγμά μου αὐτό μέ μία προσευχή.

Ἐσεῖς πού ζεῖτε ἁγιοπνευματικῶς καί ἔχετε συντονίσει τήν ζωή σας στίς ράγες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐσεῖς πού ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε ἔχετε ἀποκτήσει τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔτσι ὅπως τά παραθέτει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή του, ἐσεῖς πού εἶστε ἔμπλεος τῆς χάριτος καί τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί βιώνεται τό Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος στήν ζωή σας,

«Βασιλεῦ Οὐράνιε, Παράκλητε, τὸ Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας, ὁ Πανταχοῦ Παρὼν καὶ τὰ Πάντα Πληρῶν, ὁ Θησαυρός τῶν Ἀγαθῶν καὶ Ζωῆς Χορηγός, ἐλθὲ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν καὶ καθάρισον ἡμᾶς ἀπὸ πάσης κηλῖδος καὶ σῶσον, Ἀγαθὲ τὰς ψυχὰς ἡμῶν»